Impresionizam, umetnički pokret koji je preobrazio percepciju sveta umetnosti, započeo je kao revolucija protiv akademskih pravila 19. veka. Njegove živopisne boje i rastresiti potezi četkice zabeležili su trenutke svakodnevnog života, sa svežom autentičnošću koja je zapanjila i oduševila gledaoce. U srcu Pariza, pod impresionističkim kistom, svakodnevni prizori pretvorili su se u delikatne igre svetlosti i senke. Dok su umetnici poput Moneta, Degasa i Renoira oslikavali svet u kojem su obični trenuci postajali nezaboravni. Njihova dela nisu samo promenila pravila umetnosti, ona su izmenila kako vidimo svet oko nas. U ovom tekstu, uronite u istoriju i estetiku impresionizma, pokreta koji je večno promenio platno umetnosti.
Koji umetnici su oformili ovaj umetnički pravac?
Prva izložba na kojoj su prikazane impresionističke slike održana je u nekadašnjem pariskom studiju čuvenog fotografa Nadara. Nadar je ustupio svoj prostor grupi umetnika željnih da svoje radove pokažu javnosti. Grupu su činili Claude Monet, Berthe Morisot, Edgar Degas i Paul Cezanne. Na premijeri Prve izložbe Društva anonimnih umetnika 1874. godine, predstavili su slike koje su isticale boju, kretanje svetlosti i spontane prikaze savremenog života. Izložba je postala poznata kao Prva impresionistička izložba, nakon što ju je kritičar Louis Leroy označio kao puke ‘utiske’, i smatra se mestom rođenja moderne umetnosti.
Impresionisti su u narednih dvanaest godina organizovali još osam izložbi, oslobađajući se okova konvencija i ograničenja Francuske akademije. Uspostavili su novi, nezavisan način izlaganja i promovisanja svoje umetnosti. Oni su bili prvi umetnici koji su apstrahovali stvarnost kroz svoje individualne perspektive. Svojim radom najavili su kasnije pokrete usredsređene na subjektivnost umetničkog doživljaja, poput fovizma i apstraktnog ekspresionizma. Oslobađajući umetnost od njene mimetičke funkcije, uspostavili su prvi pravi avangardni pokret, ostavljajući trajan utisak koji je odredio put moderne i savremene umetnosti.
Tokom 1860-ih i 1870-ih godina, dela impresionista i drugih inovativnih umetnika često su odbijana od strane prestižnog Salona de Paris. Sudije su favorizovale idealizovane, ‘dovršene’ kompozicije i suzdržanu paletu boja akademskog slikarstva. Kada je Salon 1863. godine odbio dve trećine pristiglih radova, car Napoleon III izjavio je da odbačena dela zaslužuju da ih javnost vidi i osnovao je Salon des Refusés. Na novonastalom salonu su kontroverzne slike Moneta, Whistlera i drugih izazvale buru.
Kako je impesionizam dobio ime?
Monet-ova slika “Utisak, izlazeće sunce” (Impression, Soleil Levant), je rad po kojoj je impresionizam dobio ime. Skicovit i neposredan kvalitet Monet-ove slike tačno predstavlja inovativnost ovog pravca. Njegovo prikazivanje izlaska sunca koje se odbija od vode dramatično kontrastira s pastelnim industrijskim pejzažom, sa potezima narandžaste boje koji zrače protiv staklenog mora. Emil Zola je nazvao impresionizam “proučavanjem svetlosti u hiljadama njenih razlaganja i sastavljanja”. Impresionisti su proučavali efekat svetlosti. Monet je posebno istraživao taj efekat slikajući iste omiljene motive iznova i iznova u različitim vremenima i različitim godišnjim dobima i vremenskim uslovima.
Kroz dramatične uglove i fokus na svetlost i zasićene nijanse, impresionisti su uhvatili eteričnu dramu prolaznih trenutaka i preneli francusko slikarstvo u sadašnje vreme. Zamena tradicionalne linearne perspektive i modelovanja za slobodan potez četkicom i mrlje boje. Njihov pristup je ponudio provokativan poziv da se platno doživi kao površina. Impresionizam je razbio granice tako što je ogledao mnoge slojeve društva u obavljanju svakodnevnih aktivnosti, od rada do odmora.
Foto: Profimedia
Tekst: Natalija Kunić
